Η κυστεογραφία ούρησης είναι μια εξαιρετικά χρήσιμη μέθοδος απεικόνισης του ουροποιητικού συστήματος του ανθρώπου. Χρησιμοποιείται πολύ πιο συχνά στα παιδιά από ότι στους ενήλικες. Η κυστεογραφία όταν πραγματοποιείται σωστά δίνει πολύτιμες πληροφορίες για το αποχετευτικό σύστημα του παιδιού ή του ενήλικα.
Η κυστεογραφία είναι μία μετρίως επώδυνη επεμβατική μέθοδος κατά την οποία στην ουρήθρα του παιδιού μπαίνει ένας ειδικός καθετήρας μέσω του οποίου στην ουροδόχο κύστη του παιδιού ο ιατρός εγχύει ένα ειδικό υγρό - τη σκιαγραφική ουσία. Το υγρό αυτό ονομάζεται σκιαγραφικό διότι όταν μπαίνει στην ουροδόχο κύστη δημιουργεί σκιές που βοηθούν τους ιατρούς να καταλάβουν την ανατομία της ουροδόχου κύστης και τις πιθανές ανωμαλίες της, την ανατομία της ουρήθρας και τις πιθανές ανωμαλίες της, την ύπαρξη της κυστεοουρητηρικής παλινδρόμησης και τον βαθμό της, τις τυχόν ανωμαλίες των ουρητήρων και πολλά άλλα.
Η κυστεοουρηθρογραφία ούρησης πολλές φορές ονομάζεται και κυστεοουρήθρογραφία ή ουρηθροκυστεογραφία ούρησης. Η κλασική της εκδοχή είναι η ακτινολογική, δηλαδή με τη χρήση της ακτινοβολίας - ακτίνων "Χ". Η κλασική - ακτινολογική κυστεοουρηθρογραφία γίνεται σε πολλά ακτινολογικά ειδικά κέντρα ή σχεδόν σε όλα τα παιδιατρικά νοσοκομεία, με ραντεβού. Πραγματοποιείται χωρίς νάρκωση και με πλήρη αντιβιοτική κάλυψη.
Εικόνα 1. Φυσιολογικά ευρήματα της κλασικής ακτινολογικής κυστεογραφίας.
Εικόνα 2. Ακτινολογική κυστεογραφία με εύρημα κυστεοουρητηρικής παλινδρόμησης Ι βαθμού αριστερά και φυσιολογική ουροδόχο κύστη
Εικόνα 3. Κλασική κυστοεγραφία με ευρήαμτα κυστεοουρητηρικής παλινδρόμησης ΙΙΙ βαθμού δεξιά και ΙΙ βαθμού αριστερά. Ο δεξιός νεφρός έχει δισχιδή ουρητήρα - ανατομική ιδιομορφία.
Εικόνα 4. Κλασική ακτινολογική κυστεογραφία που δείχνει βαλβίδες οπίσθιας ουρήθρας σε αγόρι.
Η εκδοχή της κυστεογραφίας που έχει λιγότερη ποσότητα ακτινοβολίας είναι η άμεση ραδιοϊσοτοπική. Πραγματοποιείται μόνο στα ειδικά κέντρα που αναλαμβάνουν τα παιδιά και έχουν τη σχετική εμπειρία. Η άμεση ραδιοϊσοτοπική κυστεογραφία είναι και αυτή επεμβατική και επώδυνη διότι γίνεται και αυτή με την εισαγωγή του καθετήρα στην ουρήθρα του παιδιού. Θα πρέπει και αυτή να καλύπτεται με αντιβιοτικά.
Το μειονέκτημα της άμεσης ραδιοϊσοτοπικής κυστεογραφίας είναι ότι ΔΕΝ δίνει καμία πληροφορία για την ανατομία του ουροποιητικού συστήματος και ως εκ τούτου χρησιμοποιείται σε εκείνα τα παιδιά όπου η γνώση της ανατομίας δεν είναι απαραίτητη ή στα παιδιά που στο παρελθόν έχουν υποβληθεί σε κλασική ακτινολογική κυστεογραφία, επομένως η ανατομία τους είναι γνωστή και ο παιδοουρολόγος τους έκρινε σκόπιμο η μετέπειτα παρακολούθηση να γίνεται με ραδιοϊσοτοπικές κυστεογραφίες με σκοπό να μειωθεί όσο το δυνατόν η ακτινοβολία.
Εικόνα 5. Άμεση ραδιοϊσοτοπική κυστεογραφία δείχενι κυστεοουρητηρική παλινδρόμηση αριστερά
Μία λιγότερο επεμβατική κυστεογραφία, η οποία δεν απαιτεί αντιβιοτική κάλυψη και δεν απαιτεί την εισαγωγή του καθετήρα στην ουρήθρα του παιδιού είναι η έμμεση MAG3 ραδιοϊσοτοπική κυστεογραφία. Θεωρείται επεμβατική μόνο και μόνο επειδή το ραδιενεργό φάρμακο ή η σκιαγραφική ουσία πρέπει να χορηγηθεί στη φλέβα του παιδιού, άρα θα πρέπει να γίνει μια ένεση.
Η έμμεση MAG3 κυστεογραφία δίνει πληροφορίες για την λειτουργικότητα των νεφρών, για την ικανότητα των νεφρών να προωθούν το ούρο στην ουροδόχο κύστη, για την ύπαρξη της κυστεοουρητηρικής παλινδρόμησης και για την πληρότητα της ούρησης του παιδιού (αν αδειάζει πλήρως την ουροδόχο κύστη).
Η έμμεση κυστεογραφία με MAG3 έχει την ίδια περίπου ποσότητα ακτινοβολίας με την άμεση ραδιοϊσοτοπική κυστεογραφία και δυστυχώς ΔΕΝ δίνει πληροφορίες για την ανατομία του ουροποιητικού συστήματος. Το μεγαλύτερο μειονέκτημά της έμμεσης MAG3 κυστεογραφίας είναι ότι μπορεί να πραγματοποιηθεί αξιόπιστα μόνο στα μεγαλύτερα παιδιά, τα οποία μπορούν να συνεννοηθούν με τους ιατρούς και να ουρήσουν όταν τους το ζητηθεί.
Εικόνα 6. Έμμεση MAG3 ραδιοϊσοτοπική κυστεογραφία δείχνει κυστεοουρητηρική παλινδρόμηση στους δύο νεφρούς
Η κυστεογραφία, η οποία δεν έχει καθόλου ακτινοβιολία είναι η υπερηχογραφική. Κατά την υπερηχογραφική κυστεογραφία γίνεται η εισαγωγή του καθετήρα στην ουρήθρα του παιδιού, άρα η εξέταση είναι επεμβατική και απαιτεί πλήρη αντιβιοτική κάλυψη. Η υπερηχογραφική κυστεογραφία γίνεται με τη χρήση ενός ειδικού σκιαγραφικού το οποίο δεν είναι ραδιενεργό και δεν έχει ακτινοβολία.
Η υπερηχογραφική κυστεογραφία γίνεται μόνο από τους ειδικά εκπαιδευμένους ιατρούς. Απαιτεί στενότερη συνεργασία των ακτινολόγων με τους κλινικούς ιατρούς - παιδοουρολόγους, πράγμα που ακόμη δεν είναι εφικτό στην Ελλάδα. Ως εκ τούτου, οι περισσότεροι παιδοουρολόγοι ακόμη διστάζουν να βασίζουν τις αποφάσεις τους στα αποτελέσματα της υπερηχογραφικής κυστεογραφίας.
Εικόνα 7. Υπερηχογραφική κυστεογραφία δείχνει τον αέρα στον δεξιό νεφρό ενός παιδιού που υποδηλώνει την κυστεοουρητηρική παλινδρόμηση
